⚡ Topraklama Ölçümü Nedir? Nasıl Yapılır? Nelere Dikkat Edilmeli?
Elektrik tesisatlarının güvenli çalışması ve insan hayatının korunması için en kritik unsurlardan biri topraklama sistemidir. Ancak bu sistemin gerçekten çalıştığından, yani koruma sağladığından emin olmanın tek yolu periyodik olarak topraklama ölçümü yapmaktır. Bu yazımızda, topraklama ölçümünü teknik detaylarıyla, hatalardan arındırılmış şekilde açıklıyoruz.
✅ Topraklama Ölçümü Nedir?
Topraklama ölçümü, elektrikli cihazlarda oluşabilecek kaçak akımların toprak üzerinden güvenli şekilde uzaklaştırılıp uzaklaştırılamadığını test etmek amacıyla yapılan bir ölçümdür.
Daha teknik bir ifadeyle:
“Topraklama direnci, koruma iletkeni (PE) ile toprak elektrodu arasındaki elektriksel direncin Ohm (Ω) cinsinden ölçülmesidir.”
Topraklama ölçümü sayesinde;
- İnsan hayatı korunur
- Cihazlar elektriksel darbelerden zarar görmez
- Yangın riski azalır
- Yönetmeliklere uygunluk sağlanır
🧪 Topraklama Ölçümü Nasıl Yapılır?
Topraklama ölçümü, topraklama direnci ölçer (megger veya dijital topraklama test cihazı) kullanılarak yapılır. En yaygın kullanılan yöntemlerden biri “3 kazıklı yöntem”dir.
- Üç Kazıklı Yöntem (Fall-of-Potential Yöntemi)
Bu yöntemde test cihazı ve üç adet kazık kullanılır:
- P (Potansiyel Kazık): Ölçüm yapılacak sistemin yakınında toprağa çakılır
- C (Akım Kazığı): P kazığından belirli mesafede (genellikle 20-50 metre) toprağa çakılır
- E (Toprak Elektrodu): Mevcut topraklama sistemine bağlantı yapılır
Cihaz, toprağa verilen akım ile oluşan gerilimi ölçerek topraklama direncini hesaplar.
- Kısmi Gerilim Yöntemi
Dar alanlarda veya büyük topraklama sistemlerinde, potansiyel kazığı farklı noktalara yerleştirip ölçümler yapılır. Veriler grafiğe dökülerek en doğru ölçüm noktası bulunur.
- Klemp (Çift Çene) Yöntemi
Birden fazla topraklama elektrodunun paralel bağlı olduğu sistemlerde, topraklama hattı üzerinden ölçüm yapılabilir. Bu yöntem enerji kesmeden ölçüm yapmaya olanak sağlar. Ancak yalnızca paralel bağlı sistemlerde geçerlidir.
⚠️ Bu yöntem tek toprak elektrodu olan sistemlerde kullanılamaz!
🔍 Topraklama Ölçümünde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Topraklama ölçümünün güvenilir sonuçlar vermesi için sadece cihaz değil, uygulama tekniği de önemlidir. İşte dikkat edilmesi gereken bazı önemli hususlar:
📌 1. Ölçüm Alanı Uygun Olmalı
Kazıklar kuru toprakta değil, nemli ve doğal toprakta çakılmalı. Beton zemin veya asfalt üzerinde yapılan ölçümler hatalı sonuç verir.
📌 2. Elektrik Tesisatı Kesilmeli mi?
Bazı ölçümler için enerji kesilmesi gerekebilir. Bu nedenle ölçüm saatleri işletme faaliyetlerini etkilemeyecek şekilde planlanmalıdır.
📌 3. Uygun Cihaz Kullanımı
Cihazın kalibrasyonu güncel olmalı ve IEC/EN 61557 standartlarına uygunluğu kontrol edilmelidir.
📌 4. Projeye Göre Test Noktaları Belirlenmeli
Elektrik iç tesisat projesi olmadan yapılan ölçümler eksik kalabilir. Projeye göre hangi panolar, hangi topraklama noktaları ölçülecek netleşmelidir.
⚠️ Topraklama Ölçümünde Doğru Bilinen Yanlışlar
Birçok işletme veya kullanıcı, aşağıdaki yanlış uygulamalar nedeniyle ölçüm sonuçlarını yanlış yorumlamakta veya eksik işlem yapmaktadır:
❌ “Topraklama ölçümüne gerek yok, zaten kaçak akım rölem var.”
Gerçek: Kaçak akım rölesi bir güvenlik elemanıdır ama topraklama yoksa ya da zayıfsa çalışmaz!
❌ “Zemin beton, burada ölçüm yapamayız.”
Gerçek: Uygun mesafede kazık çakılacak doğal zemin bulunup, uzatma kablolarıyla ölçüm yapılabilir.
❌ “Cihaz doğru gösteriyor, hemen sonucu verelim.”
Gerçek: Nem, hava durumu, ölçüm saati gibi faktörler sonucu etkiler. Gerektiğinde farklı saatlerde tekrar ölçüm yapılmalıdır.
❌ “Sıfır Ohm çıkmalı.”
Gerçek: Pratikte sıfır direnç mümkün değildir. Önerilen değer 0,5 – 2 Ohm arasıdır. TS EN 60079 ve yönetmelikler bu aralıkları belirtir.
👷 Yetkili Olmayan Kişiler Ölçüm Yapabilir mi?
Hayır. Topraklama ölçümünü yalnızca;
- Elektrik Mühendisleri Odası’na kayıtlı yetkili mühendisler EKİPNET BELGESİ OLAN.
- A tipi muayene kuruluşları
yapabilir ve raporlayabilir.
Yapılan ölçüm sonunda rapor hazırlanmalı, test cihazı kalibrasyon belgesi eklenmeli ve istenirse e-imzalı dijital çıktı sunulmalıdır.
📄 Hangi Mevzuatlar Geçerlidir?
Topraklama ölçümü aşağıdaki mevzuatlarca zorunlu hale getirilmiştir:
- Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği
- Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği
- İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği
- TS EN 60079-17, TS EN 61557, TS EN 62305
📞 Sonuç: Güvenliğiniz İçin Periyodik Ölçüm Şart
Topraklama ölçümü, sadece bir formalite değil; sizi ve tesisinizi koruyan hayati bir güvenlik önlemidir. Bu işlem profesyonelce yapılmalı, ölçüm kadar doğru analiz ve raporlama da önemsenmelidir.
Danışlar Mühendislik olarak, topraklama ölçüm hizmetimizi yönetmeliklere uygun şekilde sunuyor, detaylı raporlar ile sizleri olası risklerden koruyoruz.
Topraklama Ölçümü Nedir? Nasıl Yapılır? Nelere Dikkat Edilmeli? ücretsiz danışmak için 905377811767 numaralı telefondan bizi arayabilir veya WhatsApp mesajı bırakabilirsiniz.